Kiến thức chung về các dạng bào chế thực phẩm chức năng

1. Viên nén

Là dạng thuốc rắn, mỗi viên là một đơn vị phân liều. Viên được nén thành nhiều hình dạng khác nhau: hình trụ, oval, đa giác…Chứa 1 hoặc nhiều dược chất, tá dược.

Phân loại viên nén:

• Theo phương pháp sản xuất: Viên nén dập thẳng, viên nén dập qua tạo hạt
• Theo hình thức bên ngoài: Viên nén trần, viên nén bao (bao đường, bao film)
• Theo cách sử dụng: viên để nuốt, ngậm cấy, đặt pha dung dịch, hỗn dịch
• Viên nén đặc biệt: Viên nén tác dụng kéo dài, giải phóng có kiểm soát, giải phóng theo chương trình…

Viên nén là dạng bào chế phổ biến nhất, được sử dụng rộng rãi nhất hiện nay.

Viên sủi là viên nén không bao, thường chứa tá dược sủi bọt bao gồm các acid hữu cơ và muối carbonat hoặc hydrocarbonat, phản ứng khi có nước giải phóng khí carbon dioxyd. Viên được hòa tan hoặc phân tán vào nước trước khi dùng.

Viên bao là viên nén được bao bằng một hay nhiều lớp của hỗn hợp các chất bao khacs nhau  như đường (bao đường), polymer (bao phim) và các loại tá dược khác: chất hóa dẻo, chất chống dính, chất màu. Viên bao film là viên nén được dùng tá dược bao là polyme với mục đích bảo vệ hoạt chất hoặc điều chế các dạng thuốc đặc biệt như bao tan trong ruột hoặc bao giải phóng kéo dài/ kiểm soát giải phóng hoạt chất. Viên bao có bề mặt nhẵn, có thể có màu, được đánh bóng. Khi bẻ viên có thể quan sát thấy lớp bao.

2. Thuốc bột

Là dạng thuốc rắn, gồm các hạt nhỏ, khô tơi, có độ mịn xác định, có chứa 1 hay nhiều loại dược chất.

3. Thuốc cốm

Là các hạt nhỏ xốp (đường kính 1-2mm) hay sợi ngắn xốp. Được điều chế từ bột thuốc và tá dược dính. Thường dùng để uống, pha siro, dung dịch, hỗn dịch…Thuốc cốm được bào chế từ các phương pháp xát hạt, phun sấy, tạo hạt tầng sôi

4. Thuốc nang

Là một dạng thuốc phân liều bao gồm: vỏ nang và hoạt chất ở dạng bào chế thích hợp.Vỏ năng được làm chủ yếu từ gelatin hoặc polyme như HPMC…Ngoài ra, trong vỏ nang còn chứa các tá dược khác như chất hóa dẻo, chất màu, chất bảo quản…Thuốc chứa trong nang có thể là dạng rắn (bột, cốm…) hay lỏng, nửa rắn (hỗn dịch, nhũ tương, bột nhão…)

Phân loại: nang cứng, nang mềm, nang tan trong ruột, nang giải phóng kéo dài

• Thuốc nang cứng gồm nắp nang và thân nang hình trụ lồng khít vào nhau bằng khớp trên vỏ nang hoặc được hàn kín sau khi đóng thuốc. Thuốc đóng trong nang thường ở dạng rắn (bột, hạt…). Quá trình chế tạo vỏ và đóng thuốc được thực hiện riêng.

• Thuốc nang mềm là một khối mềm chứa dược chất và tá dược đóng trong vỏ kín với nhiều hình dạng và kích thước khác nhau. Vỏ nang mềm làm bằng hồn hợp gelatin, chất hóa dẻo, chất màu, chất bảo quản. Thuốc đóng trong nang mềm thường ở dạng lỏng, dung dịch, hỗn dịch, nhũ tương. Quá trình chế tạo vỏ và đóng thuốc được thực hiện đồng thời

 

5. Siro thuốc

Là dung dịch sánh lỏng dùng để uống, chứa nồng độ cao đường trắng (sacharose) hoặc các loại đường khác, trong nước tinh khiết, có chứa các dược chất hoặc dịch chiết dược liệu. Có thành phần: nước tinh khiết, đường trắng, chất bảo quản, chất làm tăng độ tan, độ ổn định; chất điều hương, điều vị, chất màu.

6. Trà túi lọc

Xét theo phương pháp bào chế, trà túi lọc hiện có 2 loại:

-Trà túi lọc thông thường sẽ chỉ nghiền nhỏ dược liệu ra rồi đóng túi theo lượng nhất định. Và để các hoạt chất trong dược liệu chiết xuất hết ra phần nước dùng để pha thì cần phải ngâm khoảng thời gian nhất định. Chỉ 3-5 phút sẽ không thể chiết xuất hết các hoạt chất vào nước.

-Trà túi lọc loại mới nhất sẽ được bào chế bằng phương pháp chiết xuất trước. Tức là dược liệu sẽ được chia làm 2 phần: phần lớn được cho vào nấu và cô đặc thành cao; phần dược liệu còn lại được nghiền nhỏ để dùng làm chất mang. Sau đó phối trộn cao với chất mang rồi chế thành cốm trước khi đóng gói cho vào túi lọc.

Các công đoạn sản xuất trà túi lọc bao gồm: Thu hái dược liệu, làm héo, cắt – vò – nghiền, sàng, lên men, sấy khô, ướp hương và đóng gói thành phẩm