BỆNH TRUYỀN NHIỄM VÀ NHỮNG THÁCH THỨC HIỆN NAY

Hơn 10 năm qua, thế giới ghi nhận hàng loạt vụ dịch bệnh lây truyền mới nổi sở hữu số mắc và tử vong nâng cao cao, hội tụ đa dạng ở châu Á và châu Phi. Đáng lo ngại là tới 75% bệnh truyền nhiễm mới nổi sở hữu căn nguyên từ động vật.

Theo thông kê chưa đầy đủ, ngày nay trên thế giới đã ghi nhận hơn 200 bệnh lây truyền từ động vật sang người và nguy cơ này sẽ tiếp tục tăng lên, đây là mối doạ dọa to đối sở hữu sức khỏe cộng đồng.

Những năm sắp đây, khu vực Tây Thái Bình Dương được coi là nơi dễ xảy ra dịch bệnh lây nhiễm mới nổi nguy hiểm như MER-CoV, Ebola, cúm A/H7N9, cúm A/H5N1, cúm A/H5N6. Ngoài ra, sốt xuất huyết do vi rút Ebola không còn là bệnh của khu vực châu Phi mà đã trở nên mối bắt nạt dọa toàn cầu. Tại Đông Nam Á, sự gia nâng cao của một số bệnh lây nhiễm mới nổi đang doạ dọa sức khỏe hàng triệu người dân.

Xu thế bệnh lây truyền hiện nay

– Xuất hiện những bệnh dịch mới.

– Tái xuất hiện những bệnh dịch cũ có chừng độ nặng hơn và nguy cơ lan rộng hơn.

– Các bệnh nhiễm trùng gia tăng, đặc thù là nhiễm trùng trên những cơ địa đặc biệt. Việt Nam cũng được coi là “điểm nóng” của những bệnh lây truyền mới nổi bởi tập quán sống gần gia cầm, vật nuôi; chưa kể lề thói sinh hoạt, ăn uống (như ăn tiết canh động vật, ăn giết gia cầm ốm chết…) cũng là các nguy cơ tiềm ẩn khiến cho gia nâng cao sự lây lan bệnh từ động vật sang người.

Một số bệnh lây truyền mới nổi

1. Tay chân miệng

Bệnh Tay Chân Miệng là bệnh truyền nhiễm lây từ người sang người, dễ gây thành dịch do vi rút đường ruột gây ra. Hai nhóm tác nhân gây bệnh thường gặp là Coxsackie virus A16 và Enterovirus 71 (EV71). Bệnh lây cốt tử theo đường tiêu hoá. Nguồn lây chính từ nước bọt, phỏng nước và phân của trẻ nhiễm bệnh. Bệnh gặp tản mát nói quanh năm ở hầu hết những địa phương. Tại các tỉnh giấc phía Nam, bệnh mang xu thế tăng cao vào hai thời điểm từ tháng 3 đến tháng 5 và từ tháng 9 tới tháng 12 hàng năm. Bệnh sở hữu thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng thường gặp ở trẻ dưới 5 tuổi, đặc trưng tụ tập ở nhóm tuổi dưới 3 tuổi. Các khía cạnh sinh hoạt tập thể như trẻ đi học tại nhà trẻ, dòng giáo, đến những nơi trẻ chơi tụ họp là các chi tiết nguy cơ lây nhiễm bệnh, đặc trưng là trong những đợt bùng phát.

2. Bệnh cúm gia cầm

Cúm ở loài lông vũ (chim: Avian flu) còn được gọi cúm gà hay cúm gia cầm. Vi rút cúm A là 1 cái virút sống ký sinh trong nhiều cái chim (hoang dại, gia cầm) trong đấy sở hữu phổ biến týp nhỏ như H5N1, H1N1, H7N1, H7N2, H7N3, H7N7…

Trong hàng trăm týp vi rút cúm gia cầm, hiện chỉ mang 4 chủng được biết là gây bệnh ở người, ấy là H5N1, H7N3, H7N7 và H9N2.

Cúm A (H5N1) là bệnh do virút cúm A gây ra cho các loài chim (hay gia cầm) và với thể lây truyền sang một số loài động vật với vú khác, hiếm lúc gây bệnh cho người.

Tuy nhiên, khi người bị nhiễm, vì không mang miễn dịch tự dưng chống lại mẫu vi rút này cần vi rút cúm gia cầm với thể khiến cho cho con người bị bệnh nặng và tử vong. Biến chủng H5N1 của vi rút cúm gà khởi đầu hoành hành từ năm 1997 và có nguy cơ bùng phát thành đại dịch cúm đối sở hữu con người trong tương lai.

Cúm A (H1N1), (“cúm lợn” hay “cúm heo”) là dịch cúm do 1 mẫu vi rút thuộc chủng H1N1 lần đầu tiên được các cơ quan y tế phát hiện vào tháng 3 năm 2009. Tuy nhiên, những quan chức Mỹ đã bắt buộc đổi thay cụm từ “cúm lợn” để tránh tình trạng người dân hiểu lầm là căn bệnh lây qua làm thịt lợn.

Cúm A (H7N9): vi rút cúm A/H7N9 là một chủng mới, sở hữu xuất phát gen từ vi rút cúm gia cầm và 1 số loài chim, mang khả năng gây nhiễm cho người dẫn đến viêm phổi nặng tiến triển nhanh, tỉ lệ tử vong cao. Đường lây truyền của vi rút cúm A/H7N9 hiện tại chưa được hiểu rõ. Mặc dù 1 số týp H7 như H7N2, H7N3, H7N7 thỉnh thoảng được phát hiện nhiễm ở người nhưng cho đến thời điểm này vẫn chưa mang bằng chứng về việc virút H7N9 lây truyền từ người sang người.

Cả ba loại vi rút H7N9, H1N1, H5N1 đều là vi rút cúm A nhưng chúng mang khả năng lây bệnh khác nhau. H7N9, H5N1 truyền nhiễm chủ yếu ở động vật và đôi lúc mới lây sang người trong khi H1N1 thì thường nhật cũng hay truyền nhiễm ở người và cả động vật như chim, lợn…

3. Nhiễm MERS-CoV

MERS – Hội chứng hô hấp vùng Trung Đông (Middle East Respiratory Syndrome) là 1 căn bệnh về hô hấp gây ra bởi một loại coronavirus mới phát hiện được gọi là MERS-CoV (Middle East Respiratory Syndrome Coronavirus). Coronavirus là 1 nhóm vi rút thông thường, thuộc giống betacoronavirus, với vật chất di truyền là ARN sợi đơn, hay gây nhiễm trùng đường hô hấp trên.

Hiện nay, người ta vẫn chưa biết chắc MERS-CoV khởi nguồn từ đâu, nhưng siêu mang thể là từ động vật. Vi rút được phát hiện từ lạc đà và dơi ở bán đảo Arabia và đã với chứng cứ cho thấy là có lan truyền giữa những người tiếp xúc sắp gũi. Những người này gồm bất cứ ai chăm sóc cho người bệnh (nhân viên y tế và thành viên trong gia đình) và bất cứ ai ở cộng chỗ sở hữu người đang bị bệnh (người sống chung, người tới thăm…).

4. Bệnh do vi rút Ebola

Bệnh do vi rút Ebola (trước đây gọi là sốt xuất huyết Ebola) là 1 bệnh nhiễm trùng nặng, tỉ lệ tử vong sở hữu thể lên đến 90%. Bệnh lây truyền do tiếp xúc trực tiếp sở hữu mô, máu và dịch cơ thể của động vật hoặc người nhiễm bệnh, với thể bùng phát thành dịch. Vi rút với thể lây truyền từ người sang người do tiếp xúc trực tiếp phê chuẩn vết thương trên da hoặc niêm mạc với máu, chất tiết và dịch cơ thể (phân, nước tiểu, nước bọt, tinh dịch) của người bị nhiễm.

Người cũng có thể mắc Ebola do tiếp xúc sở hữu các công cụ hoặc đồ vật của bệnh nhân bị nhiễm như quần áo, chăn, kim tiêm đã sử dụng.

5. Bệnh do vi rút Zika

Bệnh do vi rút Zika là bệnh lây truyền cấp tính do muỗi truyền, mang thể gây thành dịch. Vi rút Zika thuộc họ Arbovirus, nhóm Flaviviridae, cùng nhóm với những vi rút sốt xuất huyết Dengue, viêm não Nhật Bản, Chikungunya, sốt vàng và sốt Tây sông Nile.

Ổ đựng vi rút Zika và thời kỳ lây nhiễm của bệnh bây giờ chưa rõ. Bệnh ko truyền nhiễm trực tiếp từ người sang người mà do muỗi với vi rút Zika đốt truyền vi rút sang người lành. Muỗi truyền bệnh thuộc nhóm Aedes, cốt tử là muỗi Aedes aegypti.

Thời gian ủ bệnh từ 3 tới 12 ngày.

Từ 60% đến 80% các ví như nhiễm vi rút Zika không thể hiện triệu chứng lâm sàng. Người bệnh với trình bày như sốt, phát ban trên da, viêm kết mạc, đau khớp, đau cơ, mệt mỏi và đau đầu. Chưa ghi nhận giả dụ tử vong do nhiễm vi rút Zika.

Hiện nay, WHO đang giao hội nghiên cứu để xác định về mối tác động của vi rút Zika mang hội chứng não nhỏ ở trẻ sinh ra từ những bà mẹ nhiễm vi rút Zika trong thời kỳ với thai và hội chứng viêm đa rễ và dây thần kinh Guillain-Barré do sự gia nâng cao đột biến các trường hợp mắc các bệnh này trong các ổ dịch Zika tại Brazil.

Đến nay, bệnh chưa với thuốc điều trị đặc hiệu và vắc xin phòng bệnh.

Một số bệnh lây nhiễm tái nổi

1. Bệnh sốt xuất huyết Dengue

Sốt xuất huyết Dengue là bệnh truyền nhiễm do vi rút Dengue gây nên. Vi rút Dengue với 4 týp thanh là DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4. Vi rút truyền từ người bệnh sang người lành do muỗi đốt. Muỗi Aedes aegypti là côn trùng trung gian truyền bệnh chủ yếu. Bệnh xảy ra quanh năm, thường gia nâng cao vào mùa mưa. Bệnh gặp ở cả trẻ mỏ và người lớn. Đặc điểm của sốt xuất huyết Dengue là sốt, xuất huyết và thoát huyết tương, có thể dẫn tới sốc giảm dung tích tuần hoàn, rối loạn đông máu, suy tạng, trường hợp ko được chẩn đoán sớm và xử trí kịp thời dễ dẫn tới tử vong.

2. Bệnh Rubella

Rubella (còn gọi là sởi Đức) là một bệnh lây truyền gây dịch do vi rút Rubella (vi rút ARN, giống Rubivirus, họ Togaviridae) gây nên. Bệnh truyền nhiễm từ người bệnh, người có vi rút sang người lành qua đường hô hấp hoặc từ mẹ sang thai nhi. Bệnh biểu lộ bằng sốt, phát ban, nổi hạch, thường diễn biến lành tính, nhưng sở hữu thể gây 1 số biến chứng như viêm não – màng não, xuất huyết giảm tiểu cầu… Nhiễm rubella ở phụ nữ với thai, đặc biệt trong 18 tuần đầu thai kỳ, sở hữu thể gây sẩy thai, thai lưu, đẻ non và những tổn thương nặng nằn nì cho thai nhi (hội chứng rubella bẩm sinh). Bệnh xảy ra ở khắp nơi trên thế giới, thường vào mùa đông xuân, mang thể tản mát vòng vo năm. Những người chưa với miễn dịch đều mang thể bị mắc bệnh. Người sau lúc mắc bệnh có miễn nhiễm bền vững; miễn dịch của mẹ truyền cho con sở hữu thể bảo vệ trẻ trong vòng 6 tới 9 tháng sau lúc sinh.